|
Pontus eşkıyâlarını yola getirmeye çalışan heyet :
Ağır Topçu Yüzbaşısı Sarıyerli Kâmil Bey, Canik Milletvekili Süleyman Bey,
Umum Jandarma Kumandanı Yâveri Yüzbaşı Ferid Bey,
Umum Jandarma Kumandanı Miralay Gâlip Bey, Topçu Yüzbaşısı Cemil Bey,
İçişleri Hususî Kalem Müdürü Raşid Bey, Samsunlu Hafız Efendi...
D. Economides'in "The Pontus" kitabında, Pontus'un sınırları içerisinde gösterilen
şehir ve kasabalar şunlardır : Rize, Ophis (Of), Sürmeneh (Sürmene), Trebizond
(Trabzon), Platana (Akçaabat), Tripolis (Tirebolu), Kerasun (Giresun), Ordu
(Catyora), İnoi (Unieh) veya Oenoe (Ünye), Amisus (Samsun), Sinope (Sinop), Bafra,
Amasia (Amasya), Neocesarea (Niksar), Charshanba (Çarşamba), Themiscyra (Terme),
Livera (?), Santa (?), Cromni (?), İvera (?), Stavrine (?), Gümush-Kheneh
(Gümüşhane), Besh-Kilisse (Five Churches) (Beş-Kilise), Kara-Hisar Sharki
(Nicopolis) (Şarkikarahisar), Eudoxia (Tokat).
Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar göstermiştir ki; bölgenin
"ilk yerleşik sakinleri" olmayan Yunanlılar veya Rumlar, buraya daha
sonra "koloniler" şeklinde gelerek yerleşmişlerdir. Bölge halkı
Anadolu'nun içlerinden gelerek buraya yerleşmiştir. Orta Karadeniz
Bölgesi kıyılarında görülen "yığma tepeler"in, İç Anadolu'ya doğru takip
edilebilmeleri, bu yerleşimin yönünü göstermektedir. Ayrıca Türk Tarih
Kurumu tarafından 1940 ve 1941 yıllarında Samsun bölgesinde yapılan
arkeolojik kazılar, bölgede Rum veya Yunan olmayan "yerli bir kültür"ün
varlığını ortaya koymuştur. İskender İmparatorluğu'nun parçalanması
sırasındaki mücadeleler sonrasında, bölgede İran asıllı Mitridates
sülalesi tarafından "Pont Devleti" veya "Pontus Krallığı" kurulmuştur.
Doğu Roma İmparatorluğunun hakim olduğu topraklara "Romania", halkına da
"Romaios" denilmekteydi. Araplar ise bu sözü "Rum" şeklinde kullanmışlar
ve öylece yaygınlaştırmışlardır.
Pontos hareketinin başlaması Anadolu işgalinden daha eskidir. 1904
yılında Merzifon Amerikan Koleji'nde Rumlar biri Rum İrfansever Kulübü,
diğeri Pontus Kulübü adıyla iki kulüp kurmuşlar ve daha sonra buna bir
de musikî kısmı eklenilerek Pontus Cemiyeti adı altında bir dernek
meydana getirmişlerdir. Pontus'un temeli bu kolejde atılmıştır. Bu
ihtilâl derneğinin Samsun Metropolithanesi'nde elde edilen tüzüğüne
göre Ünye, Fatsa, Kırşehir, Kavak, İnebolu, Havza, Çarşamba, Bafra,
Sinop, Kayseri, Ürgüp ve Tokat'ta şubeleri bulunuyordu.
Şehirlerdeki teşkilâtın tamamlanmasından sonra teşkilât köylere kadar
yaygınlaştırılarak, tüzüğünün 14. maddesi gereğince yaşları 20'den yukarı bütün
erkeklere istisnasız silâh dağıtılmıştı. Okulun hizmet araçları olan otomobiller ve
hatta özel arabalarla silâh ve cephane taşınıyordu. Bu teşkilâttan başka para
toplamak, teşkilâta girmeyen veya yardım etmeyenleri korkutmak ve dışarıyla
haberleşmede bulunmakla görevli Mukaddes Samsun Anadolu Rum Cemiyeti adıyla bir
komite daha Samsun'da kuruldu. Pontus Örgütü'nün genişlemesi ve Pontus hülyasının
gerçekleşmesi için çalışanların başında Marsilya'da yerleşmiş bulunan ve aslen
Trabzonlu olan işadamı Konstantinides geliyordu.
Rum ve Ermeni çetelerine her türlü yardımı yapan kolejin müdürü
Amerikalı White, Pontusçulara yardım yapmakla kalmıyor, Müslümanlar'ın
en güçlü devleti sayılan Osmanlı Devleti'ni yıkmak için Türkiye'deki Rum
ve Ermeniler'in korunmasının da gerektiğini kabul ediyordu.
Hıristiyanlık için Ermeni ve Rumlar'ın çok kan döktüklerini, bunlardan
pek çoğunun "İslam'a karşı mücadelede şehit" düştüğünü söyleyen White,
Anadolu'daki mezhep farklılıklarını da körüklüyordu. 1908 yılına kadar
Rumlar birbirinden ayrı ve önemsiz bir halde eşkıyalık yaparlarken
Müdafaa-i Meşruta Cemiyeti ve şubeleri vasıtasıyla intizam altına
alındıktan sonra muntazam ve amansız bir şekilde çalışmaya ve mezâlime
koyuldular.
7 Ekim 1921 tarihinde "Duayeri" adlı
bölgede "Haşarı" çetesi tarafından gözleri
oyulmak, kulak ve burunları kesilmek ve
derileri yüzülmek suretiyle acımasızca şehit
edilip, kim olduğu tesbit edilemeyen "Kâbi"
oymağının "Başalan" köyü Müslümanları.
Samsun'un "Çatmaoluk"
köyünden olup, 1 - 2 Eylül gecesi
Rumlar tarafından öldürülmüştür. (Bir
karısı, bir çocuğu ve 5 aylık bir kızı vardır.)
Rum çetelerinin en iyi örgütlenenleri İstanbul'daki Pontus Terör Örgütü
tarafından yönetiliyordu. Bu örgüt ve şubeleri durumundaki kuruluşların
Birinci Dünya Savaşı sıralarında başlayan çalışmaları sonucunda,
Çarşamba, Samsun ve Bafra civarındaki Rum köylerinde depolanan silâhlar,
gençlere ve askerden kaçan Rumlar'a dağıtılıp çeteler kurulmuştu. Pontus
Örgütü'ne bağlı çetelerin daha çok Bafra, Çağşur Köyü, Samsun,
Vezirköprü, Çarşamba, Terme, Ünye, Amasya, Merzifon, Ladik, Havza, Tokat
ve Erbaa çevresinde çalıştıkları bilinmektedir.
Samsun Rum metropolit Yardımcısı (Protosingelos) Platon Başrahib'in
metropolithane kasasından değişik tarihlerde alınıp, Rum göçmenlerine
harcanan paraları gösterir defter tercümesine göre; 3 Mart 1920'de Fatsa
heyetine 15 000 kuruş; 4 Mart 1920'de Ünye heyetine 15 000 kuruş; 7
Haziran 1920'de Fatsa heyetine 10 000 kuruş verilmiştir. İstanbul Pontus
Genel Merkezi'nin Osmanlı Bankası vasıtasıyla 2 Ocak 1919 tarihinden
başlayarak 5 Temmuz 1919 tarihine kadar Ünye heyetine 250 Osmanlı
Lirası, Fatsa heyetine 350 Osmanlı Lirası göndermişlerdir |
